Dataclass

dataclass là một decorator được thêm vào từ Python 3.7 trong module dataclasses. Nó giúp bạn tự động tạo ra các phương thức như:

• __init__() – hàm khởi tạo

• __repr__() – biểu diễn đối tượng

• __eq__() – so sánh bằng

• __hash__() – dùng cho tập hợp, từ điển

• __lt__(), __le__()... nếu bạn bật order=True

Cách dùng cơ bản:

from dataclasses import dataclass

@dataclass
class Person:
    name: str
    age: int

Python sẽ tự động sinh ra:

def __init__(self, name: str, age: int):
    self.name = name
    self.age = age

Ví dụ 

from dataclasses import dataclass

@dataclass
class Product:
    name: str
    price: float
    quantity: int = 1  # giá trị mặc định

product = Product(name="Laptop", price=1500.0)
print(product)  # Product(name='Laptop', price=1500.0, quantity=1)

Thêm cấu hình cho dataclass:

@dataclass(order=True, frozen=True)
class Point:
    x: int
    y: int

Ý nghĩa:

• order=True: tự động tạo các phép so sánh <, <=, >, >=

• frozen=True: đóng băng object – giống immutable, không thể thay đổi giá trị

p1 = Point(1, 2)
p2 = Point(2, 2)
print(p1 < p2)  # True

p1.x = 10  # ❌ Lỗi vì class bị frozen

Vì bạn đã khai báo frozen=True, tức là "đóng băng" đối tượng. Python không cho thay đổi bất kỳ thuộc tính nào sau khi tạo.

Nếu bạn thử gán p1.x = 10, bạn sẽ gặp lỗi kiểu:

dataclasses.FrozenInstanceError: cannot assign to field 'x'

Dùng field() để tùy chỉnh thêm

from dataclasses import dataclass, field

@dataclass
class User:
    username: str
    password: str = field(repr=False)  # ẩn khi in ra

• field(repr=False): không hiển thị trong __repr__()

• field(default=...): gán giá trị mặc định

• field(init=False): không cho truyền trong __init__

So sánh với cách viết class bình thường

Cách viết dài dòng:

class Book:
    def __init__(self, title, price):
        self.title = title
        self.price = price

    def __repr__(self):
        return f"Book(title={self.title}, price={self.price})"

Viết với dataclass:

@dataclass
class Book:
    title: str
    price: float

__post_init__: logic sau khi khởi tạo

@dataclass
class State:
    name: str
    mood: str

    def __post_init__(self):
        if self.mood not in ["happy", "sad"]:
            raise ValueError("Mood must be 'happy' or 'sad'")

Trường hợp hợp lệ:

state = ConversationState(name="Lan", mood="happy")
print(state)
# Output: ConversationState(name='Lan', mood='happy')

Trường hợp không hợp lệ:

state = ConversationState(name="Lan", mood="angry")
# Output: ValueError: Mood must be 'happy' or 'sad'

Chuyển đối tượng thành từ điển (dict)

Cách dùng asdict

from dataclasses import dataclass, asdict

@dataclass
class Person:
    name: str
    age: int

p = Person("Nam", 25)

# Chuyển thành dict
data = asdict(p)
print(data)

## Kết quả
{'name': 'Nam', 'age': 25}

Tác giả: Đỗ Ngọc Tú
Công Ty Phần Mềm VHTSoft